Podstawowe emocje

Wśród wielu klasyfikacji emocji istnieje także podział na emocje podstawowe oraz pochodne. Elementem różnicującym obie grupy jest uniwersalny charakter emocji.

W latach 60. ubiegłego wieku Paul Ekman oraz Wallace Friesen przeprowadzili badanie, w którym udział wzięli przedstawiciele plemienia Fore (nie mającego styczności z cywilizacją Zachodu) zamieszkujący Papuę Nową Gwineę. Tubylcom zaprezentowano zdjęcia Amerykanów, których twarze prezentowały pewne emocje i poproszono ich o opisanie oraz nazwanie przedstawionych odczuć. By przeprowadzić analogiczne badania w Ameryce, naukowcy opowiedzieli przedstawicielom plemienia Fore nacechowane emocjonalnie historie. Następnie prosili ich o przybranie wyrazu twarzy odzwierciedlającego przeżycia z opowiadania, i wtedy też zrobili im zdjęcia. W kolejnym kroku fotografie pokazano Amerykanom, prosząc ich o nazwanie przedstawionych emocji oraz ich opisanie. 

"Racjonalni" mężczyźni i "emocjonalne" kobiety - fakt czy mit?

Pewna kobieta zostaje poinformowana, że jej bliski zginał w wypadku samochodowym. Słysząc tę hiobową wieść, mdleje (przy odrobinie szczęścia w pokoju znajduje się także mężczyzna, który w porę ją chwyta, chroniąc przed upadkiem). 

Tego rodzaju scena w książce czy filmie zapewne zaskakuje Cię w dużo mniejszym stopniu niż sytuacja, kiedy to mężczyzna pod wpływem złej wiadomości traci świadomość. Czy jednak przypisywanie większego stopnia emocjonalności kobietom jest uzasadnione? W opinii większości osób tak. Do propagowania takiego podejścia może przyczyniać się również fakt, iż dwa razy więcej kobiet niż mężczyzn cierpi na zaburzenia afektywne (nastroju), np. nerwice.

Co rozumiemy przez kłamstwo i oszustwo?

Często terminy oszustwo i kłamstwo są używane zamiennie, ale istnieje pomiędzy nimi istotna różnica. Oszustwo jest nadrzędną kategorią, w której jedną z podkategorii jest kłamstwo.

Oszustwo to każde działanie lub zjawisko, które wprowadza inną osobę w błąd; kłamstwo jest czynnością, poprzez którą ktoś celowo wprowadza w błąd inną osobę i czyni to bez uprzedniego powiadomienia tej osoby o takim zamiarze [1]. Słowa celowo i uprzednie powiadomienie są kluczowymi cechami wyróżniającymi kłamstwo.

Nieodłączni towarzysze ludzkiego życia: nastroje i emocje

Ludzie doświadczają szerokiego zakresu zjawisk afektywnych (uczuciowych), a wiele z nich nazywanych jest przez naukowców oraz laików emocjami. Towarzyszą nam one przez całe życie, co wiąże się z próbami ich opisywania oraz wychwycenia pewnych niuansów. Ciężko jest podać taką definicję, która będzie zawierać wszystkie możliwe typy emocji i jednocześnie rozróżniać je od pozostałych zjawisk afektywnych. Jednocześnie naukowcy i praktycy, którzy je wykorzystują, potrzebują jednoznacznej definicji tak, żeby inni mogli zrozumieć, którą część afektywnego świata się zajmują.

Emocje definiujemy jako przemijające, bio-psycho-społeczne reakcje na wydarzenia, które mają wpływ na nasze dobro i potencjalnie wymagają natychmiastowego działania. Emocje są biologiczne, ponieważ angażują fizjologiczne reakcje centralnego i autonomicznego układu nerwowego. Są psychologiczne, ponieważ

Jak słuchać, by słuchać empatycznie? cz. 1

W poprzednim poście w tej kategorii opisywaliśmy, czym jest empatia oraz słuchanie empatyczne. Jak to często bywa, sama teoria nie wystarczy; w ślad za nią powinna podążyć praktyka. Dlatego zaprezentujemy kilka kluczowych zasad, które (wykorzystywane w codziennym życiu) umożliwiają nauczenie się empatycznego słuchania. Zasady te można porównać do puzzli – wszystkie razem tworzą jedną, spójną całość. Jeśli jednak któregoś z fragmentów zabraknie, w układance pojawia się luka, która jest na ogół dość widoczna.

Nasze puzzle składają się z sześciu elementów. Nie zaprezentujemy jednak ich wszystkich od razu, lecz będziemy omawiać je „parami” w kolejnych częściach – tak, aby ułatwić ich przyswojenie i zastosowanie. Stosując wspomniane zasady w praktyce, łatwiej jest się skupić się na dwóch elementach niż na sześciu jednocześnie.

Czym jest komunikacja niewerbalna cz.1

Zadaniem nazwy naszego bloga (ABC komunikacji) jest nie tylko wypełnienie wolnej przestrzeni na górze strony, ale również nałożenie na nas, jego autorów, pewnego zobowiązania. Otóż zabierając się za omawianie danego zagadnienia, chcemy Wam je najpierw przybliżyć, zaprezentować „od początku” a nie rzucać Was od razu na głęboką wodę.  A zatem w niniejszym poście będącym wstępem do kwestii komunikacji niewerbalnej będzie trochę historii, trochę ciekawostek i dużo nazewnictwa, które może okazać się przydane dla tych naszych Czytelników, którzy na co dzień poruszają się w świecie nauki.

Wyobraź sobie teraz, Drogi Czytelniku, następującą sytuację:

Komunikacja międzyludzka – a więc czym jest empatia?

Aby można było mówić o komunikacji, powinny pojawić się trzy główne elementy: nadawca przekazu, jego odbiorca oraz sam przekaz.

Żeby odbiorca zarejestrował i zrozumiał przekaz, nie wystarczy sam fakt, że jest szczęśliwym posiadaczem sprawnie działającej, choć nieco używanej pary uszu. Potrzeba czegoś znacznie więcej – słuchania empatycznego, które w dużej mierze opiera się na zbilansowanym podejściu  do siebie samego, swojego rozmówcy oraz tego, co właściwie chce się przekazać. A zatem inaczej niż w tej historii, kiedy to spotyka się dwóch kolegów i jeden z nich zauważa: „Twoja żona jest dziś taka milcząca… jak nigdy. Coś ty jej zrobił, że macie ciche dni?” „Nic” – odpowiada drugi - „W zasadzie to stało się wręcz przeciwnie – kupiłem jej wczoraj futro, o którym marzyła od lat”. Pierwszy mężczyzna, nie mogąc pohamować zdziwienia, pyta: „To dlaczego ona nic nie mówi?!” „Bo taka była umowa” – wyjaśnia zapytany.

Początek wielkiej podróży!

Czy znacie takie sytuacje z życia jak przedstawiona w wierszu Szymborskiej „Na wieży Babel”? Może nawet możecie powiedzieć coś na ich temat sięgając do własnego doświadczenia?

Na wieży Babel

Wisława Szymborska

- Która godzina? - Tak, jestem szczęśliwa,

i brak mi tylko dzwoneczka u szyi,

który by brzęczał nad Tobą, gdy śpisz.

- Więc nie słyszałaś burzy? Murem targnął wiatr,

wieża ziewnęła jak lew, wielką bramą

na skrzypiących zawiasach. - Jak to, zapomniałeś?

Miałam na sobie zwykłą szarą suknię

spinaną na ramieniu. - I natychmiast potem

niebo pękło w stubłysku. - Jakże mogłam wejść,

przecież nie byłeś sam. - Ujrzałem nagle

kolory sprzed istnienia wzroku. - Szkoda,

że nie możesz mi przyrzec. - Masz słuszność,

widocznie to był sen. - Dlaczego kłamiesz,

dlaczego mówisz do mnie jej imieniem,

kochasz ją jeszcze? - O tak, chciałbym,

żebyś została ze mną. - Nie mam żalu,

powinnam była domyślić się tego.

- Wciąż myślisz o nim? - Ależ ja nie płaczę.

- I to już wszystko? - Nikogo jak ciebie.

- Przynajmniej jesteś szczera. - Bądź spokojny,

wyjadę z tego miasta. - Bądź spokojna,

odejdę stąd. - Masz takie piękne ręce.

- To stare dzieje, ostrze przeszło

nie naruszając kości. - Nie ma za co,

mój drogi, nie ma za co. - Nie wiem

i nie chcę wiedzieć, która to godzina.

Sposób „rozmowy” przedstawiony w wierszu to tak zwana komunikacja równoległa. Pewnie domyślacie się już, że polega ona na tym, iż każda ze stron prezentuje drugiej to, co ma do powiedzenia. No właśnie; obie strony co prawda mówią, ale jednocześnie żadna z nich nie słucha…

Jest to jedna z wielu barier komunikacji, które mogą utrudniać porozumiewanie się i które chcemy „wziąć na warsztat” na naszym blogu. Jednakże aby dobrze komunikować się z innymi, nie wystarczy tylko być świadomym pułapek, ale należy również posiąść pewne kompetencje pozytywne, czyli dowiedzieć się, co robić i w jaki sposób (a nie wyłącznie skupiać się na tym, czego unikać).

Jeśli chcecie razem z nami, hobbystami zainteresowanymi i zajmującymi się od jakiegoś czasu tematami analizy behawioralnej, komunikacji niewerbalnej czy w końcu emocji oraz kłamstwa, wybrać się w podróż po rozległym świecie komunikacji, zapraszamy Was do wspólnej eksploracji tych bardziej lub mniej znanych terytoriów. Nasze główne cele to zebranie – często rozsypanej po różnych źródłach – wiedzy, uporządkowanie jej, obalanie niektórych mitów oraz uwrażliwienie (się i Was) na świat dookoła.

Aby to osiągnąć, w części tekstów będziemy odwoływać się do świeżutkiej, jeszcze ciepłej wiedzy, która nie jest (na razie xD) dostępna w naszym ojczystym języku. Jednocześnie projekt nasz budujemy na mocnych fundamentach opartej na zdrowych zasadach nauki oraz rzetelnych badaniach, eliminując osobiste uprzedzenia i opinie, a skupiając się, jak promienie słoneczne przechodzące przez szkło powiększające, na faktach i sprawdzonych wynikach.

Nikt nie jest w stanie uciec od komunikacji (mówimy nie tylko o tej werbalnej – słownej, ale również o niewerbalnej formie przekazu). Poza tym definiuje ona, w jakich relacjach pozostajemy z naszym rozmówcą oraz jest narzędziem pozwalającym budować zaufanie, lepiej podejmować decyzje, rozwijać się emocjonalnie oraz mieć lepsze samopoczucie. Zważywszy na to wszystko liczymy, że nasze wojaże okażą się fascynujące i zarazem pouczające – nie tylko dla nas!

A zatem, powtarzając za Markiem Twainem, zapraszamy Was, abyście „odwiązali liny, opuścili bezpieczną przystań. Złapali w żagle pomyśle wiatry. Podróżowali, śnili, odkrywali”.

Wszyscy na pokład! Wyruszamy! :)